شرایط تحصیل در آلمان
کشور آلمان یکی از ارزانترین کشورهای جهان برای ادامه تحصیل است. تقریبا تمامی دانشگاه‌های آلمان در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد خدمات رایگان ارائه می‌دهند و دانشجویان لیسانس در این کشور هیچ هزینه‌ای بابت تحصیل نمی‌پردازند. زبان تحصیل در دانشگاه‌های آلمان در مقطع لیسانس آلمانی است (به جز چند دانشگاه که واحدهایی به زبان انگلیسی ارائه می‌دهند) و همانطور که اشاره شد برای تحصیل در آلمان دست کم باید سطح B1 زبان آلمانی داشته باشید.
سیستم آموزشی آلمان از چند سال پیش تغییرات بسیاری را شاهد بوده است و بعد از اجرایی شدن برنامه بلونیا (Bologna) شرایط تحصیل در آلمان نیز متاثر از این برنامه یکپارچه قرار گرفته‌است.
بر اساس شرایط جدید که هنوز به مرحله اجرا نرسیده است، تمامی دانشجویان خارج از اتحادیه اروپا برای ادامه تحصیل در آلمان باید ۱۵۰۰ یورو به عنوان شهریه پرداخت نمایند.
شرایط ادامه تحصیل در مقاطع مختلف تحصیلی آلمان
در ادامه شرایط ادامه تحصیل هر سه بخش لیسانس، فوق لیسانس و دکتری بررسی خواهد شد.
مقطع لیسانس در کشور آلمان
متقاضیان تحصیل در مقطع لیسانس در کشور آلمان حتما می‌بایست مدرک دیپلم و یا پیش‌دانشگاهی معتبر داشته باشند. بدون داشتن مدرک دیپلم امکان اخذ پذیرش تحصیلی از آلمان وجود نخواهد داشت.
حالت استاندارد دوره کارشناسی در آلمان 6 ترم یا 3 سال تحصیلی کامل است، اما در دانشگاه‌های علوم کاربردی آلمان مقطع کارشناسی 6 تا 7 ترم بوده و شامل دوره عملی نیز می‌شود. این در حالی است که در دانشکده‌های هنر و موسیقی تحصیل در این مقطع در حدود 8 ترم یا 4 سال تحصیلی کامل زمان خواهد برد.
البته در برخی از آکادمی‌های آموزشی و حرفه‌ای آلمان مدت زمان مقطع کارشناسی 3 سال بوده و در نوع تحصیلات Fachschulen ، مقطع bachelor در 2 سال تحصیلی به پایان خواهد رسید.
شرایط کلی تحصیل در مقطع لیسانس در کشور آلمان به شرح زیر است:
- داشتن مدرک دیپلم و یا پیش دانشگاهی
- داشتن دست کم ۱۸ سال سن
- داشتن مدرک زبان آلمانی در سطح B1
- داشتن تمکن مالی مناسب برای دست کم یکسال زندگی و تحصیل در آلمان
در صورتیکه متقاضی در کنکور سراسری شرکت کرده باشد و در یکی از دانشگاه‌های ایران پذیرفته شده باشد نیز می‌تواند با ارائه مدرک قبولی، شرایط تحصیل در آلمان در مقطع لیسانس را تسهیل کند.
بنابر نوع دانشگاه، دانشکده و یا موسسه آموزشی در آلمان و رشته تحصیلی دانشجو،مدرک کارشناسی دارای انواع زیر خواهد بود:
- کارشناسی هنر A.
- کارشناسی علوم Sc.
- کارشناسی مهندسی Eng.
- کارشناسی حقوق B.
- کارشناسی هنرهای زیبا F.A.
- کارشناسی موسیقی Mus.
- کارشناسی آموزش و پرورش Ed.
رشته‌های تحصیلی قابل ارائه توسط دانشگاه‌های آلمان و موسسات آموزشی معادل شامل موارد زیر می‌شوند:
- زبان، علوم انسانی و ورزشی که موارد زیر را در بر می‌گیرد:
- فلسفه
- الهیات
- باستان‌شناسی و عهد عتیق
- تاریخچه موسیقی/ موسیقی‌شناسی
- تئاتر/ هنرهای دراماتیک
- زبان‌های اروپایی و غیراروپایی و ادبیات
- آموزش و پرورش
- روان‌شناسی
- علوم کتابداری/ اسناد/ رسانه
- ورزش و تربیت بدنی
- حقوق، اقتصاد و علوم اجتماعی که شامل موارد زیر می‌شود:
- حقوق
- علوم اجتماعی
- علوم اجرایی و اداری
- اقتصاد
- علوم سیاسی
- ریاضیات و علوم طبیعی که موارد زیر را شامل می‌شود:
- ریاضی
- فیزیک
- علوم کامپیوتری
- شیمی
- زیست‌شیمی
- بیولوژی
- علوم زمین
- داروسازی
- پزشکی که موارد زیر را در بر می‌گیرد:
- پزشکی
- دندانپزشکی
- دامپزشکی
- کشاورزی، جنگلداری و علوم تغذیه که شامل موارد زیر می‌شود:
- زراعت
- جنگلداری
- علوم غذایی
- علوم مهندسی که شامل موارد زیر می‌شود:
- معماری
- مهندسی عمران
- زمین‌سنجی
- مهندسی برق
- مهندس مکانیک
- مهندس شیمی
- مطالعات ترافیک و حمل و نقل
- فناوری محیط زیست
- استخراج معدن
دانشگاه‌های آلمان و موسسات آموزشی معادل، رشته‌های بین‌المللی مقطع کارشناسی زیر را ارائه می‌دهند:
- زبان و علوم انسانی
- حقوق، اقتصاد و علوم اجتماعی
- علوم مهندسی
رشته‌های مقطع کارشناسی دانشگاه‌های علمی کاربردی آلمان Fachhochschulens شامل موارد زیر می‌شوند:
- کشاورزی، جنگلداری و علوم تغذیه
- علوم مهندسی
- اقتصاد/ قانون اقتصادی
- کار و امور اجتماعی
- اداره امور عمومی، دادگستری
- فناوری اطلاعات، علوم کامپیوتری و ریاضیات
- علوم طبیعی
- طراحی
- اطلاعات و مطالعات ارتباطات
- پرستاری و مدیریت سیستم بهداشت عمومی
رشته‌های مقطع کارشناسی که موسسات فنی و حرفه‌ای آلمان ارائه می‌دهند:
- اقتصاد کشاورزی
- طراحی
- فناوری
- تجارت و کار اجتماعی
موضوعات اصلی رشته‌های کارشناسی در این موسسات شامل موارد زیر می‌شوند:
- مهندسی برق، مکانیک و سازه
- مدیریت تجارت
در این بین آکادمیک‌های تخصصی Berufsakademien رشته‌های مقطع کارشناسی زیر را ارائه می‌دهند:
- کسب و کار و تجارت
- فناوری
- کار و امور اجتماعی
شرایط اخذ پذیرش از دانشگاه‌های آلمان برای مقطع کارشناسی
- برخورداری از صلاحیت ورود به موسسات آموزش عالی در آلمان: متقاضیان ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی در آلمان باید از مدرک Abitur و یا Fachgebundene Hochschulreife و یا مدرک خارجی معادل این دو مدرک آلمانی که پس از تکمیل دوره 12 تا 13 ساله مقاطع راهنمایی و متوسطه مدارس آلمان بدست می‌آید برخوردار باشند. آن دسته از افراد خارجی که مدرک دیپلم آنها در سیستم تحصیلی آلمان قابل شناسایی و اعتبارسنجی نباشد، باید یک دوره آماده‌سازی و امتحان ورودی در آلمان بگذرانند. همچنین در صورت امکان، فرد متقاضی باید قبولی در امتحان ورودی دانشگاه و کنکور و یا ثبت‌نام در دانشگاه و گذراندن برخی از واحدهای آموزشی در کشور مبدا را اثبات نماید.
- امتحان پذیرش: برخی از موسسات عالی آموزشی در آلمان نظیر دانشکده هنر و یا رشته‌های ورزشی، امتحان پذیرشی برای سنجش میزان درک و استعداد متقاضیان در موضوعات اصلی رشته‌های مربوطه می‌گذارند.
- اثبات مهارت زبان آلمانی برای دانشجویان بین‌المللی: به طور معمول اغلب رشته‌های تحصیلی ارائه شده در این مقطع به زبان المانی بوده و نیازمند دانش زبان آلمانی و مدرک بین‌المللی زبان نظیر Test DAF است.
مقطع فوق لیسانس در کشور آلمان
همانطور که پیشتر اشاره شد، تحصیل در آلمان در مقطع فوق لیسانس نیز همچون مقطع لیسانس رایگان است. شاید بارزترین تفاوت این دو مقطع برای ادامه تحصیل در آلمان، تنوع رشته‌های تحصیلی در مقطع ارشد و همچنین امکان تحصیل به زبان انگلیسی خواهد بود.
این مقطع تحصیلی در آلمان به طور معمول 2 تا 4 ترم زمان می‌برد. در دانشگاه‌ها، موسسات آموزشی معادل و دانشکده‌های هنر و موسیقی در آلمان عموما گذراندن مقطع ارشد حداکثر 4 ترم زمان می‌برد و در موسسات Fachhochschulen نیز بین 3 تا 4 ترم خواهد بود.
دانشجویان باید برای تکمیل مقطع ارشد 300 امتیاز و اعتبار ECTS در کنار امتیازات کسب شده از مهارت‌های قبلی بدست بیاورند. از این رو به منظور کامل شدن این مقطع تحصیلی، دانشجویی که مدرک قبلی وی کارشناسی بوده، باید 360 امتیاز ECTS کسب کند.
شرایط تحصیل در مقطع فوق لیسانس در کشور آلمان به شرح زیر است:
- مدرک کارشناسی معتبر
- امتحان ورودی (برای کارشناسی ارشد رشته‌های هنر)
- استعداد ویژه (برای کارشناسی ارشد رشته‌های هنر)
- اثبات برخورداری از حداقل یکسال تجربه کاری
- نمره آیلتس شش و نیم یا معادل تافل (برای رشته‌های آلمانی مدرک B2 آلمانی)
- داشتن توصیه نامه (۳ عدد)
- داشتن تمکن مالی مناسب برای تامین هزینه‌های زندگی و تحصیل در آلمان
- سطح علمی مناسب
در نهایت با گذراندن این مقطع و تکمیل مراحل تحصیلی آن در آلمان، از یکی از عناوین زیر به عنوان فارغ‌التحصیل ارشد برخوردار می‌شوید:
- کارشناسی ارشد هنر A.
- کارشناسی ارشد علوم Sc.
- کارشناسی ارشد مهندسی Eng.
- کارشناسی ارشد حقوق M.
- کارشناسی ارشد آموزش Ed.
عناوینی که با تکمیل مقطع ارشد در دانشکده‌های هنر و موسیقی بدست می‌آورید:
- کارشناسی ارشد هنرهای زیبا F.A
- کارشناسی ارشد هنر A.
- کارشاسی ارشد موسیقی Mus.
عناوینی که با تکمیل مقطع ارشد دردانشگاه‌های علمی کاربردی آلمان بدست می‌آورید، شامل موارد زیر می‌شود:
- کارشناسی ارشد هنر A.
- کارشناسی ارشد علوم Sc.
- کارشناسی ارشد مهندسی Eng.
- کارشناسی ارشد حقوق M.
در این بین امکان دریافت عنوان دیگری برای تکمیل مقطع کارشناسی ارشد در آلمان برای مدیریت کسب و کار تحت عنوان MBA نیز وجود دارد.
امتحان دولتی Staatsprüfung
در برخی از رشته‌های دانشگاهی در آلمان نظیر پزشکی، دندانپزشکی، دامپزشکی، داروسازی و داروشناسی، شیمی موادغذایی، حقوق و آموزش و پرورش، برای آماده‌سازی دانشجویان برای حرفه‌ای تخصصی که برای منافع عمومی حائز اهمیت است، امتحانات دولتی گرفته می‌شود.
از این رو نمی‌توان بدون گذراندن یک امتحان دو مرحله‌ای دولتی عناوین شغلی ذکر شده را در آلمان پیگیری کرد.
مقطع دکترا در کشور آلمان
پذیرش در مقطع دکترا مستلزم سطح بالای علمی متقاضی و داشتن شرایطی ویژه است. بورس‌های مختلف تحصیلی برای مقطع دکترا در آلمان ارائه می‌شود و واجدین شرایط می‌توانند به راحتی با دریافت این کمک هزینه‌ها به تحصیل و تحقیق در مقطع دکترا در کشور آلمان بپردازند. تحصیل در مقطع دکترا در آلمان ۳ تا ۵ سال بطول خواهد انجامید، اما به طور معمول به دلیلی اینکه این مقطع تحصیلی یک تخصص عمیق و فردی است، بازه زمانی تعیین‌شده‌ای برای گذراندن و تکمیل آن وجود ندارد.
شرایط تحصیل در این مقطع برای کشور آلمان عبارت است از:
- داشتن مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد
- داشتن مقالات علمی مندرج در نشریت معتبر همچون ISI
- داشتن انگیزه نامه
- داشتن توصیه نامه
- داشتن پروپوزال
- داشتن رزومه قوی علمی
- یافتن استاد راهنمای مناسب با موضوع پروپوزال
- اثبات قبولی در امتحان دولتی Erste Staatsprüfung
به طور کلی مقطع دکترا در آلمان شامل موارد زیر می‌شود:
- تحقیق و پژوهش مستقل
- دفاع از پایان‌نامه دکترا Disputation و امتحان شفاهی Rigorosum
از این رو چندین روش برای دریافت مدرک دکترا در آلمان وجود دارد که به شرح زیر است:
- دکترای فردی و تحت نظارت supervised
- دکترای ساختاری Structural
- دکترای مشارکتی Cooperative (ترکیبی بین دانشگاه‌ها و دانشگاه‌های علمی‌کاربردی)
- دکترای بین‌المللی
- دکترای ویژه Special
بر همین اساس با فارغ‌التحصیلی و دریافت مدرک دکترا در دانشگاه‌های آلمان عنوان Doktorgrad به شما اهدا می‌شود.
شرایط بورسیه تحصیلی آلمان و مبالغ آن
همانطور که پیشتر گفتیم تحصیل در مقطع کارشناسی یا لیسانس در کشور آلمان رایگان است. اما برای مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا در این کشور باید شهریه پرداخت شود. بورسیه تحصیلی در آلمان اما دقیقا برای این ۲ مقطع تحصیلی در نظر گرفته شده و امتیازات تحصیلی و اجتماعی بسیاری را برای متقاضی بورسیه تحصیلی در آلمان به همراه خواهد داشت.
بورسیه تحصیلی درآلمان را می‌توان به ۳ دسته کلی تقسیم بندی کرد:
- بورسیه تحصیلی آلمان دولتی
- بورسیه تحصیلی آلمان غیر دولتی
- بورسیه تحصیل در دانشگاه‌های خاص
با مراجعه به وب سایت هر یک از دانشگاه‌های آلمان میتوانید از بورسیه‌های تحصیلی ارائه شده اطلاعات کاملی بدست آورید.
بورسیه تحصیلی آلمان دولتی
دو نوع بورسیه تحصیلی دولتی در آلمان وجود دارد. بورسیه تحصیلی (DAAD) که در سطوح مختلف برای دانشجویان بین‌المللی کمک هزینه تحصیلی ارائه می‌دهد؛ و بورسیه تحصیلی اِراسموس (Erasmus) که توسط کمیسیون اروپا برای تحصیل در اتحادیه اروپا به دانشجویان خارجی واجد شرایط تخصیص داده می‌شود.
بورسیه تحصیلی آلمان غیر دولتی
بورسیه‌های غیر دولتی بسیار متنوعی برای تحصیل در آلمان وجود دارد که متقاضی دریافت کمک هزینه تحصیل در آلمان می‌بایست پیش از اقدام به اخذ پذیرش تحصیلی در آلمان نسبت به دریافت آنها اقدام نماید. از معروف‌ترین بورسیه‌های تحصیلی غیر دولتی در آلمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: بورسیه تحصیلی هاینریش بل، بورسیه فرصت های مطالعاتی هومبولت، بورسیه کنراد آدناور، بورسیه فرصت های مطالعاتی بین المللی ماری کوری، بورسیه تحصیلی Stipendium، بورسیه انجمن هلمهولتز.
موارد بالا بورسیه‌هایی در کشور آلمان را شامل می‌شوند که بدون توجه به ملیت و دانشگاه به متقاضیان واجد شرایط تخصیص داده می‌شود. اما بورسیه‌های دیگری نیز هستند که تنها به دانشجویان دانشگاهی مشخص در آلمان اعطا شده و عمومیت ندارد.
برای مشاوره اخذ بهترین پذیرش به همراه بورسیه تحصیلی در آلمان همواره میتوانید از مشاوره کارشناسان با تجربه نیلگام در این زمینه استفاده کنید.
شرایط اقامت و خوابگاه در حین تحصیل در آلمان
محل اقامت وشرایط دریافت خوابگاه دانشجویی در آلمان یکی از مواردی است که هر متقاضی ادامه تحصیل در این کشور می‌بایست پیش از ورود به آلمان به آن اندیشیده و مقدمات لازم را فراهم آورد. بیشتر دانشگاه‌های دولتی آلمان خوابگاه ندارند و اداره محل اقامت دانشجویان بر عهده نهاد دیگری است.
تفاوتی نمی‌کند بخواهید در خوابگاه دانشجویی چند نفره زندگی کنید یا آپارتمانی مجزا برای خود بیابید. مهم این است که با اطلاع از محل دانشگاه خود، خوابگاه یا آپارتمان مدنظر را با در نظر گرفتن تمامی شرایط انتخاب کرده و برای تامین هزینه‌های جانبی محل اقامت (برق، اینترنت و…) تمهیدات لازم را اتخاذ نمایید. بعید است در حال حاضر بتوانید آپارتمانی با اجازه ماهانه کمتر از ۳۰۰ یورو در آلمان بیابید اما با استفاده از خوابگاه‌های دانشجویی مشترک خواهید توانست تا حدود زیادی از هزینه‌های تحصیل در آلمان بکاهید. هزینه این اتاق‌های دانشجویی که فرصت زندگی در کنار دیگر دانش آموزان و تجربه آشنایی با فرهنگ‌های دیگر را در اختیارتان خواهد گذارد بین ۱۲۰ تا ۲۰۰ یورو است.
با مراجعه به دو سایت Limba و studenten خواهید توانست از شرایط خانه‌های دانشجویی و یا محل اقامت مناسب در حین تحصیل در آلمان اطلاعات کاملی بدست بیاوید.
شرایط سنی تحصیل در آلمان
بطور کل محدودیت سنی برای تحصیل در دانشگاه‌های آلمان وجود ندارد. اگرچه برخی رشته‌های معدود شرایط سنی تحصیل قائل شده‌اند اما برای تقریبا اکثر قریب به اتفاق رشته‌های تحصیلی شرایطی سنی تحصیل در آلمان وجود ندارد.
برخی رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی در آلمان محدودیت سنی تا ۲۴ سال را اعمال خواهند کرد و همچنین تعدادی از رشته‌های کارشناسی نیز محدودیت سنی دارند. از طرفی یکی از مواردی که در خصوص شرایط سنی تحصیل در آلمان باید توجه داشت فاصله تحصیل بین دو مقطع تحصیلی یا اصطلاحا گَپ تحصیلی است. تحصیل در برخی رشته‌ها در دانشگاه‌های آلمان مستلزم این نکته خواهد بود که متقاضی گپ تحصیلی چندانی نداشته باشد.
در مقطع کارشناسی ارشد هم اگرچه محدودیت سنی خاصی وجود ندارد اما بیشتر دانشگاه‌های آلمان به پذیرش متقاضیان کمتر از ۳۰سال تمایل دارند مگر آنکه در گپ تحصیلی بین لیسانس و فوق لیسانس متقاضی به کار مرتبط مشغول بوده باشد. شرایط سنی تحصیل در مقطع دکترا در آلمان نیز تنها به بحث بورسیه تحصیلی باز می‌گردد و برخی دانشگاه‌های آلمان برای اعطا بورسیه تحصیلی شرایط سنی در نظر گرفته‌اند.
شرایط تحصیل به زبان انگلیسی در آلمان
همانطور که اشاره شد آلمانی زبان تدریس در بسیاری رشته‌های مقطع کارشناسی در این کشور است. اما در همین مقطع رشته‌های محدودی به زبان انگلیسی نیز وجود دارند. از سوی دیگر در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا رشته‌هایی که به زبان انگلیسی تدریس می‌شوند طیف به مراتب گسترده‌تری را شامل شده و گزینه‌های متنوعی را در اختیار متقاضیان تحصیل در آلمان قرار می‌دهند. البته باید به خاطر داشت برای تحصیل به زبان انگلیسی در آلمان حداقل باید نمره 6.5 آزمون آیلتس را بدست آورید.
با توجه به اقبال فزاینده دانشجویان خارجی برای ادامه تحصیل در آلمان، سیستم آموزشی این کشور درصدد افزایش شمار رشته‌های به زبان انگلیسی برآمده است. بر اساس تخمین‌ها قرار بود نظام آمورشی آلمان تا سال ۲۰۲۰ میزبان ۳۵۰ هزار دانشجوی خارجی باشد اما این عدد تا سال گذشته میلادی از مرز ۳۵۸ هزار دانشجوی بین‌المللی گذشته است.
از طریق سامانه تبادل آکادمیک در آلمان موسوم به DAAD میتوانید رشته‌هایی که در سال تحصیلی 2020-2021 صرفا به زبان انگلیسی ارائه می‌شوند را بیابید. این سامانه اطلاعات مفیدی در خصوص رشته تحصیلی و دانشگاه مدنظر در اختیار متقاضیان تحصیل در آلمان قرار خواهد داد.
کافی است مقطع تحصیلی مد نظر برای ادامه تحصیل در آلمان را انتخاب کنید (برای مثال کارشناسی ارشد یا Master) سپس زبانی که این رشته مدنظر به آن تدریس خواهد شد (برای مثال صرفا انگلیسی یا Only English) و بعد دکمه search را کلیک کنید. خواهید دید بیش از ۸۰۰ رشته تحصیلی در آلمان در مقطع کارشناسی ارشد به زبان انگلیسی ارائه می‌شود. این عدد برای مقطع کارشناسی با اختلافی فاحش کمی بیشتر از ۱۰۰ رشته خواهد بود.
در این سامانه همچنین میتوانید با مشخص کردن فیلد تحصیلی، انتخاب‌های خود را هدفمندتر کرده و سریع‌تر به نتیجه برسید. برای اطلاع دقیق از شرایط تحصیل به زبان انگلیسی در آلمان میتوانید به این آدرس مراجعه کنید.
سطح زبان مورد نیاز جهت تحصیل در آلمان
سطح زبان مورد نیاز برای تحصیل در آلمان B2 است. حتی برای تحصیل در رشته‌هایی که به انگلیسی ارائه خواهند شد بازهم دانش مناسبی در زبان آلمان (B2) اجباری است. اساسا برای تحصیل در دانشگاه‌های آلمانی زبان نیاز به مدرک زبان آلمانی B2 دارید اما اگر فردی مدرک زبان B1 داشته باشد، از طرف دولت آلمان به این فرد اجازه داده خواهد شد تا یک سال برای اخذ مدرک B2 در این کشور بماند و دانش زبان آلمانی خود را ارتقا بخشد. طبعا برای رشته‌هایی که به زبان انگلیسی نیز تدریس می‌شوند می‌بایست دست کم نمره آیلتس شش و نیم داشت.
دوره‌های زبان آلمانی در این کشور با تنوع بسیار قابل دسترس است و برای رسیدن به سطح مطلوب زبان آلمانی دوره‌های ۸۰ ساعته در این کشور برگزار می‌گردد که هزینه‌ای معادل ۸۰۰ یورو در بر خواهد داشت (۱۰ یورو برای هر ساعت).
ویدئو راهنمای تحصیل در آلمان
